Doyduğumuzu Nasıl Anlarız?

Akvaryum hobisiyle uğraşmamış olsanız bile, en azından fanusta bir Japon balığı besleme girişiminde bulunmuşsunuzdur. Aldığınız yemleri suya attıkça, balık iştahla yemlere saldırır. Bu durum hoşunuza gider ve acıkmış balığa yem vermeye devam edersiniz. Bir günün sonunda fanusta bir dram yaşanır, yani balığınız ölür. Neden? Çünkü Japon balıklarının midesi ve doyma hissi yoktur. Ne kadar yem atarsanız o kadar yemek isteyecek, sonunda şişip ölecektir.

İnsan, kendi organizmasına hisleriyle yön verebilmektedir. Açlık, susuzluk gibi fizyolojik içerikli güdüler, dürtü olarak tanımlanır. Fizyolojik ihtiyaçların azalması durumunda hafif bir gerginlik sezersiniz. “Öyle açım ki düşünemiyorum” sözü, bu gerginliğe örnektir. Aslında düşünmenize bir engel yoktur, sadece açlık dürtüsü düşüncenin önüne geçmiştir. İhtiyaç karşılandıkça, gerginlik azalır ve kaybolur.

Yiyeceğin bitmez tükenmez bir ihtiyaç olduğu bilindiğinden, firmalar bu açlığı tetiklemek üzere çalışmalar yapar. Dondurma ya da meyveyi dudaklarına götüren kadın modeli, medyada sıkça görülen etkileme yöntemidir. Özellikle reklâmlarda verilen bu görüntü, hem cinselliği hem de açlık etkisini uyandırmakta, şiddeti arttırarak direnci kırmaya çalışmaktadır. Tıpkı otellerin “herşey dahil” sistemiyle yaptıkları gibi. Birçok insan bu etkiye yenilerek açlık çekmeye başlar. İşte bu cazip teklifler ve davranışın tetikleyicileri, özendirici uyarıcılardır. İhtiyaç fazlası her şey, vücuda zarar verir. Fazla alkolle gelen kusma ve bilinç kaybı, aşırı yemekle sindirim sistemi ve vücudun esnekliğinde zorlanma, sizi ipe bile götürebilir.

Fransız fizyolojist Claude Bernard’ın tanımladığı homeostasis (biyolojik denge) kuramı, ihtiyaç ve güdüye karşı vücudun biyolojik denge durumudur. Isı yükseldiğinde vücudun terlemesi ya da açlık sonrası vücudun yiyeceklere yönelişi, buna örnektir. Bu denge, özendirici uyarıların şiddetli etkisi, düzensiz yeme, olumsuz bilgiler ve kötü alışkanlıklarla bozulabilir. Dünyayı saran Fast food çılgınlığıyla büyüyen obezitelik(şişmanlık), bozulan dengeyi yeterince açıklıyor.

Bizler, en azından Japon balıkları gibi midesiz değiliz. Bizim midesizliğimiz, kişiliğimizde saklı. “Doyduğumuzu nasıl anlarız?” diye sormuştuk. Açlık ile tokluğu kontrol eden ve yönlendiren merkez, hipotalamus’tur. Fakat biz önce gözümüzü doyuralım, gerisi kolay…

Emre Türker

Picture: deviantart