Güzel Yazmanın Püf Noktaları

Eli kalem tutan, okuma yazmayı bilen her birey, beyaz sayfaları kelimelerle süsleyebilir. Önemli olan, yazdıklarını anlaşılır kılmak, okurken akılda hoş izler bırakmaktır. Bunu nasıl başarabiliriz?

Şunu itiraf etmeliyiz ki, okuma ve öğrenmeyle birlikte gelen bilgi birikimi, çok büyük önem taşımaktadır. Okumayan veya okuduklarını analiz etmeyen kişiler, doğru hedefe ulaşamaz. Okuduklarınızı aklınızda pekiştirecek, gerekirse birilerine anlatacak ve konuyu aklınızda tekrar ederek özeleştiri yapacaksınız. Ayrıca; sürekli gazete ve dergi takibinin, genel kültür açısından altın değerinde olduğunu da unutmamak gerekir. Gelelim yazı işine…

Yazarların en çok takıldığı unsurlardan biri, konu bulmaktır. Ne yazacağını bildikten sonra ayrıntılara geçmek, zaten yazar için bir zevktir. “Takıldım kaldım, aklıma hiçbir şey gelmiyor.” gibi cümleler kuruyorsanız, günlük tutarak işe başlayın. “Sevgili günlük; böyle yaptım, şöyle yaptım.” gibi not öbeklerinden çok, düzgün anlatımlara yer verin. Mümkün olduğunca ayrıntıları hatırlamaya, açıklamaya ve yorumlamaya özen gösterin.

Yazdıklarınız sizi tatmin ediyor mu? Konuyu tamamlamanın hemen ardından, sorunun cevabı net verilemeyecektir. Masa başından kalkın ve biraz ara verin. Sonra geri dönüp neler yazdığınızı okuyun. Aradan bir gün sonra veya günün farklı saatlerinde, cümlelerinizi yeniden gözden geçirin. (Özellikle ödev ve tez hazırlarken şiddetle tavsiye edilir.) Tekrarlar sayesinde hatalarınızı bulacak, bu yöntemle gittikçe kendinizi geliştireceksiniz.

Papağan gibi kelimeleri tekrar mı ediyorsunuz? Bulmaca çözün. Kare – çengel fark etmez. Amaç, kelime yetersizliğinden arınmaktır. Aynı kelimeleri kullanmanızın sebebi, alternatifler üretemediğinizden kaynaklanır. Ayrıca aşırı uzun cümleler kurmaktan kaçının. “ve” “veya” “ya da” gibi bağlaçları cümle içinde birkaç kere kullanmak yerine, sözlerinize nokta koyup yeni bir cümleye başlayın. Böylesi çok daha okunaklı olacaktır. Kelime bağlantılarının gereksiz uzunluğu kadar, kısa sözlerle kestirip atmak da hoş olmayacaktır. “Ben gittim, evden çıktım, dışarıda yemek yedim.” olumsuzlukları gibi…

Okuduklarınızı anlayamıyorlar mı? Bazıları, teknik bilgisini fazlaca kullanır. Jargon adı verilen, belli firma ve grupların kendi içinde sık kullandığı kelimeler vardır. Örneğin telekomünikasyon alanında çalışanlar, kontörlü hatları prepaid, faturalı hatları postpaid olarak tanımlar. Teknoloji uzmanları ise, neredeyse farklı bir dil kullanmaktadır. Sözlerinden ve yazdıklarından hiçbir şey anlamazsınız. Böyle teknik ağırlıklı konularda, elden geldiğince kolay açıklamalarda bulunun ki, okuyanlar anlamaya çalışırken konudan kopmasın. Unutmayın, kimse sizin kadar işin tekniğini bilmek zorunda değildir.

Giriş cümleniz ve konuyu sona bağlamanız, önem taşır. Bu uyuma dikkat edin.

Düzgün anlatımla gelen hatırda adeta melodik bir hava bırakmak, yazıda etkili olacaktır. Örneğin; “Adam ateş etti ve vurdu.” yerine, “Silahın namlusundan süzülen kurşun, müthiş bir patlamayla birlikte hedefe yönlendi ve rengârenk tabelanın ortasındaki yerini aldı.” gibi…

Cümlelerde renkliliği yakalayamadınız mı? Konuşma dilinde, pek edebi anlatımlarla karşılaşmayız. “Oraya gittim, buraya akşamdan sonra tekrar geleceğim” gibi standart sözlere yer verilir. Fakat okuyucu, farklı şeyler görmek ister. Bu farklılığı ve rengi oluşturmak için, bazen benzetmelere yer vermek gerekir. “Adamda öyle bir cesaret vardı ki, kimse yanına yaklaşamadı.” yerine, “Adamdaki yürek, ateşi sönmez bir mangal gibiydi. Aslan kükreyişini andıran ses tonu, etki alanındaki bölgeye girişleri engelliyordu.” gibi…

Genele hitap etmek istiyorsanız, sert tepkilerden ve yanlı tutumlardan uzak durun. Elden geldiğince terazideki dengeyi sağlamak için bölmelere eşit ağırlıklar koymaya, yani tarafsız yaklaşmaya özen gösterin. Bilmediğiniz konularda ahkâm kesmek yerine, gerekirse araştırma yaparak birikimlerinizi tecrübenizle destekleyin.

Sizi anlamıyor ve sürekli eleştiriyorlar mı? Eleştiri güzel bir şeydir. Hataları görmenize yardımcı olur. Fakat yıkıcı sözlere takılmayacak, yapıcı eleştirilerden ders alacaksınız. Böylesi çok daha iyi olacaktır.

Ayrıca yapıtlarınızda kendinizi övmeyin, bırakın sizi başkaları değerlendirsin.

Bazıları çok iyi okuyucudur ama anlatmayı başaramaz. Bu durum, herkesin mükemmel tablolar çizemeyip, resimlere bakmaktan keyif alması gibidir. Herkesin kendine has bir yeteneği vardır ki, “ben niye onun gibi yapamıyorum?” şikâyetleriyle sıkılmanız gerekmez. Şarkı söylemek, resim yapmak veya yazmak içinizden geliyorsa, içinizdeki sese kulak verin. Gerekirse sırf kendiniz için yapın. Bu sizin mutluluğunuz için yeterlidir.

Şimdiden kaleminize sağlık…

Emre Türker

Picture: deviantart