Piyasada
ilk sözü edildiği yıllarda, bu teknolojinin benim düzenime çok ters olduğunu
düşünürdüm. Özellikle ders kitaplarında, fosforlu kalemlerden yararlanarak
konuları daha kolay ayırır, önemli sözlerin de altını tükenmez kalemle çizerdim
(halen aynı metotları uygulamaktayım). Fakat bir gün bu teknolojiye sıcak
bakabileceğimin de altını çizmişimdir (Aaa, Ekran Tüm Kitaplarımı Yutmuş).
Üstelik ağaçları seviyor olmamız ve tabiatı bir şekilde korumaya çalışmamız, bu
teknolojinin yaygınlaşmasını önemli kılıyor.
Elektronik
kitaplar, piyasada genel olarak e-reader yada
e-book reader genel ismiyle adlandırılan cihazlarda okunmaktadır. Günümüz
akıllı telefonlarında ya da tabletlerde de bu kitaplar rahatlıkla okunmaktadır.
Fakat e-reader yaygın adıyla kitap okuyucular, sadece kitap okuma amacıyla
tasarlanmış (bazılarına mp3 ya da farklı özellikler de katılmış) e-ink teknolojisinin
kullanıldığı cihazlardır.
E-ink
adında elektronik mürekkep teknolojisi, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü
tarafından 1997 yıllarında bulunmuş bir e-kağıt yöntemi kullanır. Sony
Reader, Cybook Gen3, Amazon Kindle, Barnes & Noble nook ve Kobo gibi
firmaların yanında Motorola da F3 olarak bu teknolojiyi kullanarak cep telefonu
üretmiştir.
Kitap
kurdu olarak bildiğim yakın çevremdeki pek çok kişinin, bu teknolojiden haberi
yoktur. Bunun sebeplerinden biri ve en önemlisi, yeniliğe olan temkinli
yaklaşımlarımızdır. Ayrıca; yayınevleri, kitap evleri ve internet aracılığı ile
kitap satan siteler, bu teknolojiden biraz çekinmekteler. Yurt dışında
e-kitaplar satılıp bilgisayara indirilirken, bizim mevcut sitelerimiz genel
olarak bilgisayara indirmek değil de, okuyucuya kontrollü indirme ve siteye
girip kayıt olup okuma gibi önlemler almaya çalışmaktadır. Fakat biliyoruz ki
filmler gibi e-kitaplar da her türlü korunmaları aşıp internet üzerinden
paylaşılabilmektedir. Bu denli koruma biraz sert bir tutum olmuş. Çünkü sonuçta
basılı kitapların da korsanları çıkabilmekte, üstelik alına kitaplar her türlü
çevre ile paylaşılabilmektedir. Hatta e-kitap olarak çıkmayan kitaplar bile,
bazılarının yoğun çabası ile tek tek sayfalar taranıp e-kitap haline getirilmesi
sağlanmıştır.
Bu
teknoloji üzerine, birkaç başlık altında ayrıntılı yazılar planlıyorum ama
öncelikle bazı tereddütlerimi maddelemek istiyorum:
-
Uzun
süredir dokunmatik teknolojinin bu işe el atmasını bekliyordum. Şu anda yeni
versiyonlar dokunmatik
-
Işıklı
modeller bekliyordum ki bu da gerçekleşti.
-
Türkiye’de
güncel cihazların satılmasını bekliyorum. Fakat bunun şu an tam olarak
gerçekleştiğini söyleyemem. Örneğin, booken cihazının bir modeli kendi
sitesinde bile satılmazken, bizim büyük satış sitelerimizde bu cihazı
yeni gibi tanıtıp satmaya çalışmak, ne büyük bir tezat. Ayrıca Kobo Aura
ülkemizde olmasına rağmen, kobo aura hd henüz bizde yok. Bu gibi örnekler
çoğaltılabilir. Yurtdışından getirtseniz, bu sefer de arıza durumunda çaresiz
kalacaksınız.
-
Türkçe
arayüz dil seçeneğinin cihazlarda kabul edilmesini bekliyorum. Nook, kindle ve
Kobo gibi büyük markalar, Türkçe dilde yayınları desteklemesine rağmen, Türkçe
arayüz kullanmamaktadır. Booken cihazı ise aralarında Türkçe arayüze ilk sıcak
bakan cihazlar arasında olmasına rağmen, güncel ürünleri henüz ülkemize
gelmiyor. Üstelik sitesinden de pek çok ülkeye sipariş geçilebilmesine rağmen,
Türkiye’ye satış henüz yok. Türkiye’de satılan bir cihazın Türkçe arayüze sahip
olmaması, firmalara olan bakış açımı değiştiriyor. Örneğin, Kindle Türkiye adlı
sitede, ithalatçı firma kindle ürünlerinin satışını ve tanıtımını yapmasına
rağmen, Türkçe arayüz konusunda başarılı olamamış. Kindle’ın bu konuda bir
çalışma yapmadığını söylemekle yetiniyorlar.
-
Pocketbook
adlı marka, ülkemizde pek tanınmamaktadır. Fakat Calibro adıyla bir marka çıktı
ki bu, Pocketbook ürünlerinin Türkçe arayüzle hazırlanmış halidir. Modeller
şimdilik calibro touch lux ve Calibro basic. Bu konuda iddialı çıkışları ve
Türkçe arayüz üzerinde çalışmaları, takdirimi toplamıştır. Belki bu çıkışla
beraber, diğerleri de Türkçe arayüz konusunda atağa geçecektir ama Calibro
şimdilik bu boşluktan mümkün mertebede yararlanacak. Gönül isterdi ki, kendi
ürünümüzü tasarlasak ve üretip satabilsek.
-
Calibro
ile ilk iletişimimde, kılıfının olup olmadığını sormuştum. Kılıf yok muadil
kullanabilirsiniz yazmışlardı. Bu sorumdan bir hafta sonra basit bir kılıfı
satışa sundular. Bana “kılıf şu an mevcut olmasa da, planlarımız arasında”
yazsalardı, daha memnun olurdum ama anladığım kadarıyla müşteri hizmetleri ile
pazarlama ve üretim, henüz organize değil. Çok yeni olması nedeniyle de bu
gayet doğal. Bunun yanında diğer sorularıma verdikleri cevaplar, cihazdan
beklentilerimi karşılıyor gibi. Cihazlar konusunda koruyucu kılıf, diğerlerinde
de sorun oluyor. Mesela kobo’nun halen koruyucu kılıfı Türkiye’de satılmıyor.
-
PDF
konusunda bildiğim kadarıyla henüz etkin bir cihaz yok. Yani genel olarak A4
boyutunda hazırlanmış pdf formatındaki ders kitaplarını bu cihazlarda okumanız
çok zor. Çünkü PDF üzerinde işaretleme pek yok. Sayfa yapısı küçük olan bu
cihazlarda tam sayfa A4 ün yazıları küçük kalacaktır. PDF için 6 inçden
büyük hazırlanmış cihazlar da, bildiğim kadarıyla Türkiye’de resmi satışta değil.
Henüz
bu cihazlardan edinmedim. Bunun sebepleri de yukarıda yazdığım maddelerde
bulunan küçük ayrıtılar.
Bu
teknoloji, tanımayanlar için söylüyorum kesinlikle farklı ve kitap için etkili bir teknoloji. Mesela
tabletler gibi çabuk şarjı tükenmiyor ve neredeyse 1 aya yakın kullanım
sunabiliyor. Ayrıca güneşte tabletler gibi parlamıyor ve ışıklı modellerinde ışık direk yüze
değil, ekrana yansıtılmak üzere tasarlanmış. Fakat ülkemiz piyasasında bu cihazlar sadece internet
üzerinden satışta olduklarından, inceleme şansınız maalesef yok. Teknoloji
marketlerinde çalışanların çoğu, e-kitap okuyucu istediğinizde, bu cihazları ya
tanımıyorlar ve tablet gösteriyorlar, ya da cihazı tabletle kıyaslayarak
tabletin üstünlüklerini anlatmaya başlıyorlar (tablet, aradığınız özelliklerin
hepsini kapsar, gibi). Oysa şarj dayanıklılığı ve güneşte parlama yapmaması, kitap
sayfası şeklinde görünümü, şimdilik eşsizdir.
Bu
cihazlar için henüz daha çok yolumuz var. Fakat ülkemizde bu cihazlara talep
hiç de küçümsenecek düzeyde değil. E-ink teknolojisindeki cihazlar için
yazdıklarım, bu cihazlar için bilgilere giriş niteliğinde. Ayrıntılı bilgiler
için yurtdışı sitelerinden de cihazların özelliklerini kontrol etmenizi
öneriyorum.
Emre
Türker
Picture:
kobo,
nook