Yüksekten Uçma, Sen Kartal Mısın?

Ergenlikten yetişkinliğe geçişte isyan eder, yetişkinlikte piştikçe geçmişe bir “ah” çeker, gelecekleri yetiştirdikçe de bilmişlik taslarız. Çünkü yüksekleri sorguladıkça kartallara övgüde bulunur, kanatları soranlara ahkâm keseriz. “Biz de böyle bilirdik” düşüncesi, bir zamanlar çirkin ördek yavrusu olduğumuzu unutturmuştur bizlere.

Ergenlik dönemiyle birlikte, gençlerin düşünce ve beden yapısında, önemli gelişme ve değişmelerin meydana geldiği bilinmektedir. Yapısal değişim sırasında gençlerin farklılaşma hareketleri, toplum genelinde ters karşılanır. Yardımcı olma düşüncesinde çevrenin tutumu, “bak evladım”la başlar, “sen anlamazsın, aynı devirlerden ben de geçtim, öyle yapma”larla devam eder. Artık ergen kişi; ya büyüklerinin yolundan gidecek, ya da isyankâr tavırlarla bağımsızlık mücadelesi verecektir.

Gençlerin karar verme aşamasında aileler, genelde otorite kurmaya yönelik hareket ederler. Karmaşanın içeriğinde, ailenin mi yoksa gencin mi doğru yolu tercih ettiği tartışılabilir. Fakat şu bir gerçek ki, yönlendirmedeki rolü nedeniyle gence yol gösterecek ailenin, önce kendi bilincini sorgulaması gerekmektedir. Aileler; hem çocukluk döneminde, hem de ergenlik döneminde, anlayış bakımından benzer bir otorite izler.

1- Bilinçli 2- Baskıcı 3- Sınırsız Hoşgörülü

Genel olarak aileler, kendi doğrularının bilinçli olduğu konusunda ısrar edecektir. Fakat neye karşı, kime karşı ve hangi düşünceye karşı bilinçli olduğu sorgulanmalıdır. Baskıcı tavır kadar aşırı hoşgörü de çocuk ve ergeni yanlış yönlendirir. Özellikle ergenlik gibi, arkadaşlarını ailesinden üstün görme eğilimini içeren zamanlarda, ailenin çocuğuna bir arkadaş gibi yaklaşması, sesinde olumsuz tonlar kullanmaması, kelimelerini dikkatli seçmesi ve yönlendirmelerini kendi doğrularına göre değil, gerekirse araştırarak veya profesyonel yardım alarak uygulaması gerekir. Yoksa genç, içinden çıkmakta zorlanacağı bir kimlik bunalımına girecek (ergenlik döneminde belli noktalarda kimlik bunalımı çağa özgüdür), yanlış otorite nedeniyle bunalımını atlatamayacak ve ağırlaşan duygular nedeniyle kişiliği hastalık boyutuna kadar bozulabilecektir.

Gelişim psikologlarının önerdiği otorite, bilinçli otoritedir. Bilinç kazanmak için çalışmak, araştırmak ve radikal düşüncelerden sıyrılmak gerekir. “Sen bilmezsin, biz biliriz” düşüncesi, ileride düzeltilmesi zor çıkmazlara sürükleyebilir. Özellikle meslek seçimleri, gençlerde hayati önem taşır. İstenmeyen bir mesleğe yönlendirmek yerine, yeteneğe ve düşünce yapısına uygun ve birbirine eşdeğer meslekler önermek gerekir. “Neresi olursa olsun, bir yeri kazan ve oku”, “orayı yazma, hiçbir halt olmazsın”, “gerçekçi ol, sende o kapasite var mı?”, “yüksekten uçma!” yerine, “İstediğin yere ulaşmak için ne yapman gerekiyor?”, “Sana nasıl faydam dokunabilir?”, “Karar verirken doğru analiz yapabildin mi?”gibi sorularla yardım teklif edilebilir. Tarihte birçok bilim adamının, çocukluk veya gençlik dönemlerinde “yarım akıllı” ilan edildiğini hatırlatmak isterim.

Aklı başında, bilinçli, inançlı, iradesi kuvvetli, kararlı ve güvenli bir toplum istiyorsak, her şeye muhalefet olmadan önce neye muhalefet olduğumuzu düşünmeli, hazıra yönlendirmek yerine nasıl yapılacağını göstermeli ve en önemlisi, yıkıcı değil yapıcı olmayı öğrenmeli/öğretmeliyiz. “Adam olmak” diye genellenen kavram, gencin olgunlaşması kadar yetişkinin bakış açısıyla da ilgilidir. Yaşananları çabuk unutan bir toplum olarak, durumun önemine dikkat çekmek gerekiyor.

Emre Türker

Picture: 1- flickr, 2- flickr, 3- flickr, 4- flickr